Sentencje łacińskie na litery C i D
SENTENCJE NA LITERĘ C
Caeca invidia est. - Zazdrość jest ślepa.
Caesar non supra grammaticos. - Cezar [nie jest] nad gramatykami; Cezar nie jest autorytetem dla gramatyków. (Kasjusz Dion)
Calamitas virtutis occasio. - Klęska [jest] okazją do cnoty. (Seneca)
Canis timidus vehementius latrat quam mordet. - Tchórzliwy pies szczeka straszniej niż gryzie. (Curtius Rufus)
Carpe diem quam minimum credula postero. - Weseląc się dziś, nie dowierzaj przyszłości.
Carpe diem. - Chwytaj dzień (korzystaj z chwili) (Horacius)
Carpent tua poma nepotes. - Owoce twojej pracy będą zbierać wnuki. (Vergilius, Eklogi)
Carum est, quod rarum est. - To co rzadkie, jest drogie.
Casum senit dominus. - Właściciel odczuwa (ponosi) skutki przypadkowego zdarzenia.
Casus a nullo praestatur. - Za przypadek nikt nie odpowiada.
Casus est maior vis cui humana infirmitas resistere non potest. - Siłą wyższą jest zdarzenie, któremu słabość ludzka oprzeć się nie może.
Cave canem, te necet lingendo. - Strzeż się psa, może zalizać cię na śmierć.
Cave quid dicis, quando, et cui. - Uważaj na to co mówisz, kiedy i do kogo.
Cedant arma togae [concedat laurea laudi]. - Niech oręż ustąpi przed togą [a laur przed sławą] (niech nastanie pokój). (Cicero, O powinnościach)
Cedant arma togae. - Niech oręż ustąpi przed togą.
Cessante ratione (legis), cessat (et) ipsa lex. - Gdy ustaje przyczyna obowiązywania ustawy, traci moc sama ustawa.
Charta non erubescit. - Papier się nie rumieni (wstydzi); papier jest cierpliwy; pisać można wszystko.
Cineri gloria sera venit. - Sława nadchodzi za późno dla umarłych.
Clara non sunt interpretanda. - Jasne (przepisy) nie wymagają interpretacji.
Cogita anter salis. - Pomyśl zanim skoczysz.
Cogitationis poenam nemo patitur. - Nikogo nie karze się za jego myśli.
Cogito, ergo sum. - Myślę, więc jestem. (Rene Descartes)
Cognosce te ipsum - Poznaj samego siebie.
Comedamus et bibamus, cras enim moriemur. - Jedzmy i pijmy, bo jutro pomrzemy.
Commodum eius esse debet, cuius periculum est. - Korzyść musi przyapdać temu, kto ponosi ryzyko.
Commune periculum concordiam parit. - Wspólne niebezpieczeństwo przynosi zgodę; wspólny wróg jednoczy.
Compensatio est debiti et crediti inter se contributio. - Potrącenie jest wzajemnym zaliczeniem długu i wierzytelności.
Concordia civium murus urbium. - Zgoda obywateli murem miast.
Concordia parvae res crescunt, discordia maximae dilabuntur - Zgodą rosną małe sprawy, niezgodą największe się rozpadają.
Conditiones contra leges vel contra bonos mores pro non scriptis habentur. - Warunki sprzeczne z prawem i dobrymi obyczajami poczytuje się za niepostawione.
Confessio est regina probationum. - Przyznanie się do winy jest królową dowodów.
Confessus pro iudicato est. - Kto uznał powództwo, uważany jest za zasądzonego.
Consensus facit legem. - Zgoda tworzy prawo.
Consensus facit nuptias. - Zgoda czyni małżeństwo (do zawarcia małżeństwa potrzebne jest zgodne oświadczenie woli)
Consuetudo est altera natura. - Przyzwyczajenie jest drugą naturą. (Cicero)
Consuetudo pro lege servatur. - Zwyczaj jest traktowany jak prawo.
Contra facta non valent argumenta. - Wobec faktów argumenty nie mają znaczenia.
Contra legem facit, qui id facit quod lex prohibet, in fraudem vero, qui salvis verbis legis sententiam eius circumvenit. - Postępuje wbrew ustawie ten, kto czyni to, czego ustawa zabrania, omija zaś ustawę ten, kto nie naruszając słów ustawy obchodzi jej treść.
Contra vim non valet ius. - Prawo jest bezsilne wobec przemocy.
Contra vim non valet ius. - Prawo jest bezsilne wobec przemocy.
Contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis. - Zawarcie kontraktu jest dobrowolne, ale wykonanie przymusowe.
Contraxisse unusquisque in eo loco intellegitur, in quo ut solveret se obligavit. - Wykonanie zobowiązania powinno nastąpić w tym miejscu, gdzie zobowiązanie zostało zawarte.
Cornix cornici oculum non effodit. - Kruk krukowi oka nie wykole (swój swego nie skrzywdzi).
Corrumpunt mores bonos colloquia mala. - Złe rozmowy psują dobre obyczaje.
Corruptissima re publica plurimae leges. - W najbardziej skorumpowanym państwie najwięcej praw (im większy nieład w państwie, tym liczniejsze ustawy).
Cotidie damnatur qui semper timet. - Ten kto się wiecznie boi, jest każdego dnia potępiany.
Cras amet qui nunquuam amavit; quique amavit, cras amet. - Niech kocha jutro kto nigdy nie kochał; i kto kochał, niech kocha jutro.
Crede, quod habes, et habes. - Wierz, że masz, a będziesz miał.
Credendo vides. – Ujrzy, kto uwierzy. -
Credo ut intelligam. - Wierzę, aby zrozumieć. (Św. Augustyn)
Credula vitam spes fovet et melius cras fore semper dicit. - Ufna nadzieja podtrzymuje życie i wiecznie mówi, że jutro będzie lepsze. (Tibullus)
Crescit amor nummi, quantum ipsa pecunia crevit. - Umiłowanie bogactwa rośnie wraz ze wzrostem bogactwa. (Juvenalis)
Crescit sub pondere virtus. - Prześladowana cnota wzrasta.
Crimen contrahitur si et voluntas nocendi intercedet. - Przestępstwo popełnia się, gdy występuje zamiar wyrządzenia szkody.
Crimen grave non potest esse impunibile. - Ciężkie przestępstwo nie może pozostać bez kary.
crimina morte extinguuntur. - Przestępstwa wygasają ze śmiercią (sprawcy).
Crudelius est quam mori semper timere mortem. - Okrutniejszy (jest) od śmierci wieczny strach przed śmiercią.
Cucullus non facit monachum. - Kaptur nie czyni mnicha.
Cui ius est donandi, eidem et vendendi, et concedendi ius est. - Kto ma przyznane prawo do podarowania rzeczy, ten ma także prawo do jej sprzedania i przyznania.
Cui licet quod est plus, licet utique quod est minus. - Komu wolno więcej, temu tym bardziej wolno mniej.
Cui peccare licet peccat minus. - Ten kto może grzeszyć, grzeszy mniej. (Ovidius)
Cui prodest scelus is fecit. - Mordercą jest ten kto zyskuje na morderstwie. (Seneca)
Cuius est solaum, eius est usque ad coelum. - Komu przypada grunt, temu przypada (i nad gruntem) aż po niebo.
Cuius regio, eius religio. - Czyja władza, tego religia.
Culpa caret qui scit, sed prohibere non potest. - Nie można przypisać winy temu, kto wprawdzie wie, ale nie może zapobiec.
Culpam autem esse, quod cum a diligente provideri potuerit, non esset provisum. - Niedbalstwo jest wtedy, gdy nie przedsięwzięto tego, co człowiek zapobilegliwy mógł przedsięwziąć.
Cultus addit hominibus auctoritatem. - Kultura dodaje ludziom powagi.
Cum in testamento ambigue scriptum est, benigne interpretari debet. - Gdy w testamencie zapisano coś niejasno, należy to interpretować przychylnie.
Cum in verbis nulla ambiguitas est, non debet admitti voluntatis quaestio. - Gdy w słowach nie ma żadnej dwuznaczności, nie należy podnosić kwestii woli.
Cum reus moram facit, et fideiussor tenetur. - Gdy dłużnik popada w zwłokę, odpowiada także poręczyciel.
Cum tacent, clamant. - Gdy milczą, krzyczą (milczenie jest wymowniejsze od mowy). (Cicero przeciw Katyllinie)
SENTENCJE NA LITERĘ D
Da mihi castitatem et continentiam, sed noli modo! - Uczyń mnie czystym i wstrzemięźliwym, ale jeszcze nie teraz! (modlitwa Św. Augustyna)
Damnat quod non intelligunt. - Potępiają to, czego nie rozumieją.
Damnum aut casu fit aut culpa. - Szkoda powstaje albo ze zdarzenia przypadkowego albo na skutek przewinienia.
Davus sum non Oedipus - Jestem Dawus, nie Edyp (jestem prostym człowiekiem, nie umiem rozwiązywać zagadek). (Terencius)
De duobus malis minus est semper eligendum. - Trzeba zawsze wybierać mniejsze zło. (Thomas a Kempis)
De duobus malis minus est semper eligendum. - Z dwojga złego należy wybierać mniejsze zło.
De fumo in flammam. - Z dymu w ogień (odp. z deszczu pod rynnę).
De gustibus noli disputare. - O gustach nie należy dyskutować.
De gustibus non est disputandum. - O gustach się nie dyskutuje.
De inimico non loquaris sed cogites. - Nie życz źle wrogowi; zaplanuj to.
De maiore et minore non variant iura. - Prawa nie zmieniają się w zależnośći od większego lub mniejszego (znaczenia osoby)
De minimis non curat lex. - Ustawa nie troszczy się o drobiazgi.
De mortuis aut bene aut nihil - O zmarłych należy mówić albo dobrze, albo w ogóle. (Chilon ze Sparty)
De mortuis nil nisi bene. - O zmarłych należy mówić tylko dobrze.
De principiis non est disputandum. - O zasadach nie należy dyskutować.
De similibus idem est iudicium. - W podobnych sprawach powinno zapadać takie samo rozstrzygnięcie.
Debemur morti nos nostraque. - My ze wszystkim, co mamy, jesteśmy dłużnikami śmierci. (o kruchości życia) (Horacius, "Ars poetica")
Debet esse titulus secundum ius. - Tytuł powinien być podstawą realizacji prawa.
Debitor intellegitur is, a quo invito exigi pecunia potest. - Za dłużnika jest uważany ten, od którego można żądać pieniędzy wbrew jego woli.
Debitoris mei debitor non est meus debitor. - Dłużnik mojego dłużnika nie jest moim dłużnikiem.
Dei facientes adiuvant. - Bogowie wspierają czyniących. (Varro)
Delegata potestas non potest deplegari. - Władza przekazana nie może być przekazywana.
Delego non potest delegare. - posiadający władzę przekazaną nie może jej przekazać.
Delicta parentium liberis non nocent. - Czyny niedozwolone rodziców nie obciążają dzieci.
Depositum est, quod custodiendum alicui datum est. - Depozytem jest to, co zostało dane komuś do strzeżenia.
Depositum nisi gratuitum nullum est. - Przechowanie, jeżeli jest bezpłatne, jest nieważne.
Depositum nullum habet praescriptio. - Depozyt nie podlega przedawnieniu.
Deum sequere. - podążaj za Bogiem. (Cicero, Seneca)
Dictum sapienti sat. - Mądremu starczy słowo; mądrej głowie dość dwie słowie.
Diem perdidi. - Straciłem dzień (bo nie uczyniłem nic dobrego) (Suetonius)
Dies a media nocte incipit et sequentis noctis media parte finitur. - Dzień mierzy się od północy do północy następnej.
Dies a quo non computatur in termino. - Początku terminu nie wlicza się do terminu.
Dies coeptus pro completo habetur. - Dzień rozpoczęty uważa się za pełny (przy odliczaniu terminów).
Dies non interpellat pro homine. - Termin nie wzywa za człowieka (sam upływ terminu bez wezwania dłużnika nie powoduje powstania zwłoki dłużnika)
Difficile est satiram non scribere. - Ciężko nie pisać satyry (w czasach takiego upadku moralnego). (Iuvenalis)
Difficile est tenere quae acceperis nisi exerceas. - Ciężko zachować to, czego się nauczyłeś, bez ćwiczenia. (Pliniusz Młodszy)
Difficilis in otio quies. - Bezczynność nie daje odpoczynku.
Diligenter fines mandati custodiendi sunt. - Powinno się starannie przestrzegać granic umocowania.
Diligentia maximum etiam mediocris ingeni subsidium. - Pilność jest największą pomocą nawet dla przeciętnej inteligencji. (Seneca)
Dimidium facti, qui coepit, habet. - Kto zaczął, już wykonał połowę dzieła. (Horacius)
Dis aliter visum est. - Inna jest wola bogów (trzeba się pogodzić z losem). (Publilius Syrius)
Discenda est virtus. - Cnoty należy (można) się uczyć. (Seneca za Sokratesem)
Discordias solet parere communio. - Współwłasność zazwyczaj rodzi spory.
Divide et impera. - Dziel i rządź (wprowadzaj niezgodę wśród poddanych, a łatwiej będzie nimi rządzić). (Filip, król Macedonii)
Divitiae apud sapientem virum in servitute sunt, apud stultum in imperio - Bogactwa u mądrego są na służbie, a u głupiego przy władzy. (Seneca)
Divitiae non sunt bonum. - Bogactwo nie jest dobrem (filozoficznie) (Seneca)
Docendo discimus. - Ucząc innych sami się uczymy (Seneca, "Listy moralne")
Dolo facit qui petit quo redditurus est. - Działa podstępnie ten, kto żąda tego, co będzie musiał zwrócić.
Dolum malum facit qui ex aliena iactura lucrum quaerit. - Działa podstępnie, kto próbuje osiągnąć zysk z cudzego niepowodzenia
Dolus non praesumitur. - Złego zamiaru nie domniemuje się.
Dolus omnimodo puniatur. - Podstęp jest karany w każdym przypadku.
Domi suae quisque rex. - (Każdy dla siebie) w swoim domu królem.
Donec eris sospes, multos numerabis amicos. Tempora si fuerint nubila, solus eris - Dopóki będziesz bogaty, wielu mieć będziesz przyjaciół, lecz kiedy przyjdą złe dni, zostaniesz sam. (Seneca "Listy moralne")
Dormiunt aliquando leges, moriuntur nunquam. - Ustawy czasem śpią, nigdy nie umierają.
Ducunt volentem fata, nolentem trahunt. - Powolnego losy prowadzą, opornego wleką siłą. (idea stoicka)
Dulce bellum inexpertis. - Wojna (jest) słodka dla niedoświadczonych (nią). (Pindaros)
Dulce et decorum est pro patria mori. - Słodko i zaszczytnie jest umrzeć za ojczyznę. (Horatius)
Dum excusare credis, accusas. - Kiedy myślisz, że się usprawiedliwiasz, oskarżasz się. (Św. Hieronim)
Dum inter homines sumus, colamus humanitatem. - Póki jesteśmy wśród ludzi, bądźmy ludzcy. (Seneca)
Dum spiro, spero. - Dopóki oddycham, nie tracę nadziei. (Cicero)
Dum tempus habemus, operemur bonum. - Póki mamy czas, czyńmy dobro.
Dum vita est, spes est. - Póki jest życie, póty nadzieja.
Dum vivimus, vivamus. - Póki żyjemy, żyjmy. (filozofia epikurejska)
Duo cum faciunt idem, non est idem. - Gdy dwóch robi to samo, to nie jest to samo.
Duobus litigantibus tertius gaudet. - Gdy dwaj się kłócą, trzeci się cieszy; gdzie dwóch się bije, tam trzeci korzysta (Ezop)
Dura lex sed lex. - Twarde prawo, ale prawo.
Dura lex, sed lex. - Twarde (surowe) prawo, ale prawo.
